- Τι είναι το μικροβίωμα και ποιος ήταν ο πρώτος επιστήμονας που το «όρισε»;
Ο όρος «μικροβίωμα» αναφέρεται για πρώτη φορά το 2001 από τον Joshua Lederberg έναν Αμερικανό μοριακό βιολόγο. Ο Lederberg έκανε λόγο για μια «οικολογική κοινότητα» από μικροοργανισμούς συμβιωτικούς και παθογόνους (βακτήρια, ιοί και μύκητες) με τους οποίους μοιραζόμαστε το σώμα μας. Ο όρος τυπικά αναφέρεται στο σύνολο του γονιδιώματος (DNA – γονίδια) όλων αυτών των μικροοργανισμών αλλά χρησιμοποιείται και για να τους περιγράψει σε επίπεδο κοινότητας και όχι γενετικού υλικού. Έτσι λοιπόν όταν αναφερόμαστε στο ανθρώπινο μικροβίωμα εννοούμε το σύνολο των διαφορετικών μικροοργανισμών που ζουν στους ιστούς, το δέρμα και το έντερό μας.
- Πόσοι τέτοιοι μικροοργανισμοί ζουν στο ανθρώπινο σώμα;
Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα περίτεχνο οικοσύστημα το οποίο «φιλοξενεί» περίπου 10-100 τρισεκατομμύρια μικροβιακά κύτταρα τα οποία βρίσκονται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους στο έντερο. Είναι εντυπωσιακό πως η αναλογία μικροβιακών κυττάρων προς τα ανθρώπινα είναι 1,3:1 ! Τα δικά μας κύτταρα δηλαδή είναι κατάτι λιγότερα από τα κύτταρα όλων των μικροοργανισμών που ζουν στο σώμα μας! Μάλιστα οι άνθρωποι είναι κατά 99.9% όμοιοι μεταξύ τους όσον αφορά το ανθρώπινο γενετικό υλικό ενώ μόνο 80-90% όμοιοι όσον αφορά το μικροβιακό γενετικό υλικό!
- Πόσο απαραίτητο είναι το μικροβίωμα για το σώμα μας;
Το γεγονός ότι τα μικροβιακά κύτταρα είναι περισσότερα από τα ανθρώπινα μέσα στο σώμα μας ήδη μας δίνει μια ιδέα για τη σημασία τους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται πάντα στο εντερικό μικροβίωμα καθώς εκεί βρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία μικροοργανισμών αλλά και επειδή το έντερο είναι ο δεύτερος «εγκέφαλος» του σώματος.
Οι μικροοργανισμοί αυτοί επιτελούν σημαντικές λειτουργίες για το σώμα μας στην αποδόμηση και την παραγωγή θρεπτικών συστατικών, την επικοινωνία μεταξύ του εντέρου και του κεντρικού νευρικού συστήματος καθώς και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η «ποικιλία» μικροοργανισμών του μικροβιώματος είναι καθοριστικής σημασίας για την υγεία μας. Η περιορισμένη «ποικιλία» σχετίζεται με πλήθος ασθενειών όπως φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, ψωριασική αρθρίτιτδα, διαβήτης, παχυσαρκία, αλλεργίες, αυτοάνοσα νοσήματα, αυτισμός κ.α
- Πως «αποκτούμε» το μικροβίωμα μας;
Τα νεογέννητα έρχονται στον κόσμο «αποστειρωμένα». Η πρώτη τους επαφή με μικροοργανισμούς είναι μέσω του κόλπου κατά τον τοκετό και μετά μέσω του θηλασμού. Από εκεί και έπειτα η επαφή τους με το περιβάλλον εμπλουτίζει καθημερινά το μικροβίωμά μέχρι τα δύο-τρία πρώτα χρόνια της ζωής οπότε και το μικροβίωμα πια «ωριμάζει» και αρχίζει να ομοιάζει με των ενηλίκων. Η πρώιμη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το μικροβίωμα των νεογνών και των μικρών παιδιών το καθιστά πολύ ευάλωτο και οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή με αντιβιοτικά ή αντιμικροβιακά σε τόσο μικρές ηλικίες μπορεί να εξαφανίσει πολύτιμα στελέχη μικροοργανισμών για πάντα. Η διατροφή επίσης παίζει καθοριστικό ρόλο στη βιοποικιλότητα του μικροβιώματος. Μια διατροφή με ποικιλία φυτικών ινών είναι το κλειδί για ένα υγιές μικροβίωμα !
