Τα όρια στα παιδιά μπαίνουν μόνο όταν οι γονείς θέτουν όρια στη δική τους ζωή.
Οι γονείς με όρια και στόχους, έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Αντιθέτως, αν το παιδί φαίνεται να ελέγχει τις αποφάσεις των γονέων επαναστατώντας στα όριά τους, σας έχω δυσάρεστα νέα. Οι γονείς έχουν χάσει ή δεν είχαν ποτέ τον έλεγχο.
Και νομίζω ότι έχω ένα αρκετά σύνηθες παράδειγμα να σας αναφέρω. Μια μητέρα ζήτησε την βοήθεια μου καθώς είχε προβλήματα με τον 13χρονο γιο της κυρίως όσον αφορά τα μαθήματά του. Μία από τις γραμμές που της πρότεινα ήταν να ορίσει συγκεκριμένο χρόνο μελέτης κάθε απόγευμα. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, το παιδί της θα έπρεπε να μένει στον χώρο που μελετάει χωρίς καμία άλλη απασχόληση. Το μόνο που ήθελα από εκείνην ήταν να ελέγξει ότι το παιδί της κατά το χρονικό διάστημα που είχε ορίσει, δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να διαβάζει.
Την επόμενη φορά που την είδα δεν είχε καταφέρει να εφαρμόσει το «σχέδιο». Τι είχε συμβεί; Τα είχε κάνει όλα όπως έπρεπε και την τελευταία στιγμή τον κάλεσε ένας φίλος του να πάει σπίτι του που ήταν και άλλα παιδιά. Η μητέρα του αρχικά δεν τον άφησε καθώς δεν είχε τελειώσει το διάβασμα. Όμως ο μικρός αναστατώθηκε τόσο πολύ, έδειξε τον εκνευρισμό του και την στεναχώρια του κι εκείνη δεν μπορούσε να του αρνηθεί άλλο. Αυτό που της είπα είναι ότι αυτό που έκανε το παιδί της ήταν το αναμενόμενο καθώς μισούσε την πειθαρχία. Όμως το θέμα ήταν ότι εκείνη δεν άντεχε να βλέπει το παιδί της στεναχωρημένο κι έτσι τον άφησε να πάει.
Η πρώτη ένδειξη ότι το παιδί αυτό δεν θα αναπτύξει την ικανότητα του αυτοελέγχου είναι η απουσία αυτοελέγχου στον γονέα ο οποίος λόγω αυτού αδυνατούσε να στηρίξει το όριο που έθεσε. Ήθελα να μάθω τι συνέβη τα επόμενα απογεύματα ενώ γνώριζα μάλλον την απάντηση. Η μητέρα μου είπε ότι πάλι αναστατώθηκε το παιδί της ενώ διάβαζε. Συνέβη κάτι παρόμοιο δηλαδή εμφανίστηκε μια ευκαιρία που το παιδί της δεν ήθελε να χάσει.
Αυτό λοιπόν που συνέβαινε ήταν ότι η μητέρα αποφάσιζε τι ήταν σωστό και τι λάθος με γνώμονα το πώς αισθανόταν ο μικρός όταν εκείνη του ζητούσε να κάνει κάτι. Κάθε φορά που εκείνος αναστατωνόταν, η μητέρα του θεωρούσε ότι έκανε κάτι λάθος. Προφανώς και η μητέρα δεν είχε αντιληφθεί ότι έκανε ακριβώς αυτό. Δεν άντεχε να βλέπει το παιδί της στεναχωρημένο.
Ήταν λοιπόν η στιγμή για την μητέρα αυτή όπως και πολλούς γονείς να συνειδητοποιήσουν μερικές σημαντικές αλήθειες. Αρχικά, είναι πολλές οι φορές που οι αξίες των γονέων διαμορφώνονται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των μη-ώριμων παιδιών τους. Η ανώτερη καθοδηγητική αρχή του συστήματος αξιών τους είναι αν το παιδί είναι ή όχι αναστατωμένος. Επίσης, πολλές φορές δεν δίνουν αξία σε μια από τις σημαντικότερες πτυχές της ανατροφής ενός παιδιού. Η ματαίωση είναι το βασικό συστατικό της εξέλιξης. Το παιδί που ποτέ δεν ματαιώνει, ποτέ δεν αναπτύσσει ανοχή στην ματαίωση. Και τέλος, τους μαθαίνουν ότι έχουν το δικαίωμα να είναι πάντα χαρούμενα και το μόνο που πρέπει να κάνουν για να κάνουν οι άλλοι αυτό που θέλουν είναι να κλαίνε. Είναι όμως αυτές οι αξίες των γονέων;
Για να αλλάξουμε αυτήν την στάση, πρέπει οι γονείς να δεσμευτούν σε έναν σημαντικό κανόνα όσον αφορά τα όρια. Η αντίδραση του παιδιού δεν καθορίζει την πραγματικότητα ή το σωστό και το λάθος. Απλά επειδή το παιδί πονάει δεν σημαίνει ότι κάτι κακό συμβαίνει. Κάτι καλό μπορεί να συμβαίνει όπως το ότι έρχεται σε επαφή με την πραγματικότητα για πρώτη φορά. Και αυτή η συνάντηση με την πραγματικότητα ποτέ δεν είναι μια χαρούμενη εμπειρία. Αλλά αν μπορούν οι γονείς να καταλάβουν τον πόνο των παιδιών τους και να μείνουν σταθεροί στο όριο που έθεσαν, τα παιδιά θα εσωτερικεύσουν το όριο και εν τέλει θα ξεπεράσουν την ανάγκη για επανάσταση.
Αυτός είναι ο νόμος του σύμπαντος. Η ματαίωση και οι επώδυνες στιγμές πειθαρχίας βοηθούν ένα παιδί να μάθει να καθυστερεί την ευχαρίστηση, μία από τις πολυτιμότερες δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει ένας άνθρωπος. Αν μπορείς να κρατηθείς στο όριο που έθεσες και να δείξεις ενσυναίσθηση στον πόνο, τότε θα αναπτυχθεί αυτό το στοιχείο του χαρακτήρα. Αν δεν το κάνεις, θα βρεθείς αντιμέτωπος με την ίδια μάχη και την επόμενη ημέρα και την μεθεπόμενη και για πολλές ημέρες. Αν μπορέσεις να αντισταθείς στον θυμό του παιδιού σου προς το όριό, μπορείς να ευελπιστείς για τη διαχείριση κι άλλων θυμών σε άλλα όρια. Θα χρειαστεί όμως να θυμάσαι ότι η επανάστασή τους ή ο πόνος τους δεν καθορίζει τι είναι καλό και κακό, σωστό και λάθος.
