Εγκυμοσύνη: Eλάττωση του οικογενειακού distress κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, συμβάλει στη καλή υγεία των πολιτών. Μέρος 2ο

Γράφει η Ελένη Ζίγκιρη, PT | MSc: Stress Science & Health Promotion| Medical School – National & Kapodistrian University of Athens-Greece.

• σε γενικευμένη ανησυχία και χρόνιο στρες.
•  σε κακές συμπεριφορές υγείας (κάπνισμα, αλκοολισμό και ναρκωτικά).

Η έρευνα έδειξε ότι τα οφέλη της αποτελεσματικής πρόληψης

πιθανόν υπερκαλύπτουν το κόστος της παιδικής κακοποίησης και

υποστήριξε ότι, για τον λόγο ότι οι περισσότερες μελέτες

καταλήγουν αναδρομικά σε συμπεράσματα, ίσως θα ήταν ωφέλιμη η

συσχέτιση της τρέχουσας ψυχικής και συμπεριφορικής υγείας των

ενηλίκων με τη μελλοντική σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία

των απογόνων και με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αυτό το είδος της στρατηγικής, δηλαδή μέσω της καταγραφής

ενός πρώιμου και εμπεριστατωμένου κοινωνικού ιστορικού, ίσως

είναι δυνατό να εντοπίζονται γονείς και παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο ή

που έχουν ήδη κακοποιηθεί και να ακολουθηθούν για μεγάλο

χρονικό διάστημα, έως και δεκαετίες.

Ο ρόλος του κοινωνικού ιστορικού μπορεί να εξυπηρετήσει μια

τέτοια προοπτική και να βοηθήσει, πέρα από την πρόληψη και τα

χρήσιμα συμπεράσματα, στη διαμόρφωση πρώιμων παρεμβάσεων

αποκατάστασης ενός δυσλειτουργικού οικογενειακού προφίλ.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, μπορούμε να θεωρήσουμε

ότι η λήψη ενός εκτεταμένου κοινωνικού ιστορικού, ακόμα και από

την πρώτη στιγμή της σύλληψης, μπορεί να δράσει ως προβλεπτικός

ή και προστατευτικός παράγοντας για το παιδί που θα γεννηθεί και

θα μεγαλώσει.

Η σάρωση του οικογενειακού προφίλ είναι

καθοριστικής σημασίας προκειμένου να :

1. προωθηθεί η υγιής ανάπτυξη του εμβρύου και η ανατροφή του

παιδιού, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής και της ψυχικής του

υγείας.

2. αναγνωριστούν οι περιοχές όπου χρειάζονται παρεμβάσεις

για μία καλύτερη κοινωνία στο αύριο.

3. αποκαλύψει (ενίοτε) σοβαρά προβλήματα παιδικής κακοποίησης,

όπου εκεί βέβαια τα μέτρα αναγκαστικά παύουν να είναι

προληπτικά και γίνονται μέτρα άμεσης παρέμβασης από

κοινωνικούς φορείς και δικαστικές αρχές.

Το κοινωνικό ιστορικό μπορεί να αποτελέσει ένα άριστο

εργαλείο πλήρους πλαισίου για τη μελλοντική υγεία των παιδιών

και την ευζωία τους. Θα μπορούσε να αποτελέσει, επίσης, σημαντικό εργαλείο για την αναγνώριση

παραγόντων που υποδεικνύουν ορισμένα υπαρκτά προβλήματα υγείας στο τώρα αλλά και μακροπρόθεσμα, καθώς και τις κοινωνικές ανάγκες των παιδιών και των

οικογενειών τους.

Στόχοι του κοινωνικού ιστορικού μπορούν να είναι:

1. Η εκτίμηση των δυνατών και αδύνατων σημείων του

περιβάλλοντος του παιδιού.

• 2. Η πιστοποίηση πτυχών της οικογενειακής ζωής που μπορεί

  να ενισχυθούν ή να ενθαρρυνθούν.

  3. Η εξακρίβωση δυνητικά επικίνδυνων παραγόντων που

  μπορεί να βλάψουν το παιδί.

  4. Η αναγνώριση ευκαιριών για γονική εκπαίδευση ,

  αναφορικά με γονικές προσδοκίες σε ηλικιακά και περί

  υγείας κατάλληλα αναπτυξιακά ορόσημα.

  Το κοινωνικό ιστορικό εμβαθύνει:

  1. Στις συνθήκες ανάπτυξης του παιδιού.

  2. Στο διεξοδικό άκουσμα των ενηλίκων που ασχολούνται με

  τη ανατροφή του.

  3. Στις πρακτικές πειθαρχίας και στο πώς αυτές πρέπει να

  εφαρμόζονται.

  4. Στην ανάδειξη των παραγόντων που σχετίζονται με την

  κακοποίηση.

  5. Στη σχέση / προσκόλληση παιδιών – φροντιστών.

  Επειδή, συχνά, οι καταστάσεις φροντίδας σπιτιού/παιδιού

  μεταβάλλονται ταυτόχρονα, είναι σημαντικό οι πέντε παραπάνω

  παράμετροι να προσμετρώνται σε κάθε ιατρική ή άλλου είδους επίσκεψη από

  εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας. Δυνάμεις όπως η

  υποστήριξη της οικογένειας και η φροντίδα του ενός για τον άλλον

  συχνά αγνοούνται όταν η επιστήμη επικεντρώνεται στο ρίσκο, αλλά

  τέτοιες δυνάμεις μπορεί να λειτουργήσουν ως ρυθμιστικές ακόμα

  και για ξεκάθαρους οικογενειακούς κινδύνους. Επίσης, παρέχεται η

  δυνατότητα στο φροντιστή πρωτοβάθμιας περίθαλψης να

  ανατρέξει σε προηγούμενα θέματα και να αναγνωρίσει

  στρεσσογόνους παράγοντες που μπορεί να έχουν ανακύψει από ή

  μετά την προηγούμενη επίσκεψη.

  

  Η λήψη του κοινωνικού ιστορικού υποστηρίζει την συμπάθεια –

  εκτίμηση μεταξύ των μελών της οικογένειας και το χορηγό της

  πρωτοβάθμιας περίθαλψης, καταρρίπτοντας την καχυποψία και έχοντας ως

  συνέπεια την εμβάθυνση στα προβλήματα της οικογένειας και στην

  ενδυνάμωση των μεταξύ τους σχέσεων. Δίνει τη δυνατότητα

  στους γονείς να νιώσουν ότι τους ακούει κάποιος και ενδεχομένως

  αυτό να μπορεί να ισχυροποιήσει την δυναμική της οικογένειας

  (λειτουργικής ή δυσλειτουργικής). Η διερεύνηση μπορεί να γίνεται

  μέσω ερωτήσεων, αλλά και παρατήρησης, από τον ειδικό, ενώ πρέπει

  να συμπεριλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους με την ανάπτυξη

  και την διαπαιδαγώγηση του παιδιού, καθώς, συχνά, οι δυνητικά

  επικίνδυνοι παράγοντες βρίσκονται σε μέλη του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος του παιδιού.

  Στη λίστα των ερωτήσεων είναι σκόπιμο να συμπεριλαμβάνονται ερωτήσεις σχετικές με τις

  ηλικίες, τους δεσμούς (attachments) και τους ρόλους του καθενός

  ξεχωριστά στο σπίτι.

Επίσης, το κοινωνικό ιστορικό είναι μια εξαιρετική ευκαιρία

μάθησης των γονέων για την κατανόηση των αναπτυξιακών

σταδίων των παιδιών τους. Συχνά, οι αναπτυξιακές δυνατότητες

των παιδιών είναι πέρα από τις αναπτυξιακές προσδοκίες των

γονέων, γεγονός που μπορεί να διορθωθεί μέσα από τη γνώση και

την εκπαίδευση. Πληροφορίες σχετικά με το τωρινό και

παρελθοντικό κοινωνικό ιστορικό είναι σημαντικές, καθώς το πρώτο

ενημερώνει για τρέχοντα – άμεσα θέματα, ενώ το δεύτερο δίνει

πληροφορίες για πιθανά ανεπίλυτα προβλήματα παλαιότερων

καταστάσεων και ζητήματα των γονέων. Επειδή η κακοποίηση

συνεπάγεται πρόβλημα στη σχέση φροντιστή – παιδιού, η έγκαιρη

αναγνώριση προβλημάτων γονικής μέριμνας είναι καίριας

σημασίας.

Να επισημάνουμε, ότι έχουν αναπτυχθεί μοντέλα εκπαίδευσης

των ειδικών για την προσέγγιση και την αξιολόγηση του

οικογενειακού περιβάλλοντος, καθώς και για τη λήψη του

κοινωνικού ιστορικού. Ένα από αυτά είναι το μοντέλο ‘’SEEK’’,

«ασφαλές περιβάλλον για κάθε παιδί», το οποίο, εκτός από την

εκπαίδευση των ειδικών για τη λήψη και αξιολόγηση του

κοινωνικού ιστορικού,

έχει αποδείξει ότι αποτελεί κι έναν σύντομο έλεγχο της ψυχοκοινωνικής κατάστασης των γονιών.

Επίσης, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για

την παιδική κακοποίηση.

Είναι αποδεδειγμένο ότι το ασφαλές και σταθερό περιβάλλον είναι

απαραίτητο για την παιδική σωματική και νευροφυσιολογική

ανάπτυξη και ότι οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις των φροντιστών

εξασφαλίζουν στα παιδιά τις ευκαιρίες να αξιοποιήσουν, πλήρως, τις

δυνατότητές τους.

Τεκμηριωμένες κοινοτικές στρατηγικές μπορούν να προωθήσουν

τη σχέση με τα περιβάλλοντα που βοηθούν τα παιδιά να

μεγαλώσουν και να εξελιχθούν σε υγιείς και παραγωγικούς

πολίτες, αξιοποιώντας πλήρως τις δεξιότητές τους. Απώτερος

σκοπός μια τέτοιας στρατηγικής μπορεί να είναι ότι και εκείνοι με

τη σειρά τους να μπορέσουν να χτίσουν ισχυρότερους και

ασφαλέστερους οικογενειακούς δεσμούς με τα δικά τους παιδιά.

Η σύγχρονη πανδημία είναι μια επιπλέον αφορμή για να αξιολογηθεί

κατάλληλα ο ρόλος του κοινωνικού ιστορικού στη πρωτοβάθμια

φροντίδα υγείας και να ληφθούν υπόψιν όλοι οι σύγχρονοι ευρύτεροι

κοινωνικοοικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες, οι οποίοι

παρεμβαίνουν τροποποιητικά στην οικογένεια, οδηγώντας την

μάθησης των γονέων για την κατανόηση των αναπτυξιακών

σταδίων των παιδιών τους. Συχνά, οι αναπτυξιακές δυνατότητες

των παιδιών είναι πέρα από τις αναπτυξιακές προσδοκίες των

γονέων, γεγονός που μπορεί να διορθωθεί μέσα από τη γνώση και

την εκπαίδευση. Πληροφορίες σχετικά με το τωρινό και

παρελθοντικό κοινωνικό ιστορικό είναι σημαντικές, καθώς το πρώτο

ενημερώνει για τρέχοντα – άμεσα θέματα, ενώ το δεύτερο δίνει

πληροφορίες για πιθανά ανεπίλυτα προβλήματα παλαιότερων

καταστάσεων και ζητήματα των γονέων. Επειδή η κακοποίηση

συνεπάγεται πρόβλημα στη σχέση φροντιστή – παιδιού, η έγκαιρη

αναγνώριση προβλημάτων γονικής μέριμνας είναι καίριας

σημασίας.

• • Να επισημάνουμε ότι έχουν αναπτυχθεί μοντέλα εκπαίδευσης

    των ειδικών για την προσέγγιση και την αξιολόγηση του

    οικογενειακού περιβάλλοντος καθώς και για την λήψη του

    κοινωνικού ιστορικού. Ένα από αυτά είναι το μοντέλο ‘’SEEK’’,

    «ασφαλές περιβάλλον για κάθε παιδί», το οποίο εκτός από την

    εκπαίδευση των ειδικών για την λήψη και αξιολόγηση του

    κοινωνικού ιστορικού έχει αποδείξει ότι ένας σύντομος έλεγχος της

    κοινής ψυχοκοινωνικής συνύπαρξης μαζί με εκπαιδευτικούς

    πόρους για τους γονείς. Επίσης μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για

    την παιδική κακοποίηση.

    Είναι αποδεδειγμένο ότι το ασφαλές και σταθερό περιβάλλον είναι

    απαραίτητο για την παιδική σωματική και νευροφυσιολογική

    ανάπτυξη και ότι οι υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις των φροντιστών

    εξασφαλίζουν στα παιδιά τις ευκαιρίες να αξιοποιήσουν πλήρως τις

    δυνατότητές τους.

    Τεκμηριωμένες κοινοτικές στρατηγικές μπορούν να προωθήσουν

    την σχέση με τα περιβάλλοντα που βοηθούν τα παιδιά να

    μεγαλώσουν και να εξελιχθούν σε υγιείς και παραγωγικούς

    πολίτες, αξιοποιώντας πλήρως τις δεξιοτήτων τους. Απώτερος

    σκοπός μια τέτοιας στρατηγικής μπορεί να είναι ότι και εκείνα με

    τη σειρά του να μπορέσουν να χτίσουν ισχυρότερους και

    ασφαλέστερους οικογενειακούς δεσμούς με τα δικά τους παιδιά.

    Η σύγχρονη πανδημία είναι μια επιπλέον αφορμή για να αξιολογηθεί

    κατάλληλα ο ρόλος του κοινωνικού ιστορικού στη πρωτοβάθμια

    φροντίδα υγείας και να ληφθούν υπόψιν όλοι οι σύγχρονοι ευρύτεροι

    κοινωνικοοικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες οι οποίοι

    παρεμβαίνουν τροποποιητικά στην οικογένεια οδηγώντας την

    συχνά σε οικογενειακή δυσλειτουργία.

Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο,

( Μέρος 1ο)