Ανδροπαύση και Τεστοστερόνη:
Η πτώση ενός ταμπού – από την «αιμομιξία» ανδρογόνων και καρκίνου προστάτη σε μια νέα ιατρική ματιά
Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Χειρουργός Ανδρολόγος – Ουρολόγος, Διευθυντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Τμήματος Σεξουαλικής Υγείας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Στο πλαίσιο της Επιστημονικής Ημερίδας
«Ανδροπαύση: Η Σιωπηλή Μετάβαση»
που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2025,
στο Συνεδριακό Κέντρο της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής,
οι ομιλητές θέσαν στο επίκεντρο ένα από τα πιο επίμονα ταμπού της ανδρολογίας:
τη σχέση χορήγησης τεστοστερόνης και καρκίνου του προστάτη στις ηλικίες όπου ο τελευταίος καραδοκεί.
Από το δόγμα στον κριτικό αναστοχασμό
Για δεκαετίες, η ιατρική κοινότητα αντιμετώπιζε τη χορήγηση τεστοστερόνης σε άνδρες μέσης και τρίτης ηλικίας σχεδόν ως «απαγορευμένο συγγενικό γάμο» με τον καρκίνο του προστάτη.
Σαν μια μορφή «αιμομιξίας» μεταξύ ανδρογόνων και κακοήθειας, που έπρεπε πάση θυσία να αποφευχθεί.
Η λογική ήταν απλή:
– Ο προστατικός ιστός είναι ανδρογονοεξαρτώμενος
– Τα ανδρογόνα αυξάνουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων
– Άρα η τεστοστερόνη «ταΐζει» τον καρκίνο
Η απλότητα όμως δεν είναι πάντα αλήθεια. Αν τα υψηλά ανδρογόνα αρκούσαν για να «σκοτώνουν» τον προστάτη, τότε οι έφηβοι και οι νεαροί άνδρες –με τις μέγιστες τιμές τεστοστερόνης– θα ήταν οι πρώτοι που θα πέθαιναν «σαν κοτόπουλα». Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη.
⸻τότε οι έφηβοι και οι νεαροί άνδρες –με τις μέγιστες τιμές τεστοστερόνης– θα ήταν οι πρώτοι που θα πέθαιναν «σαν κοτόπουλα».
Η Βαστίλλη του φόβου αρχίζει να ρηγματώνεται
Τα τελευταία χρόνια, συσσωρεύονται δεδομένα που δείχνουν ότι η σχέση τεστοστερόνης και καρκίνου του προστάτη δεν είναι ούτε τόσο γραμμική ούτε τόσο δαιμονοποιημένη όσο πιστεύαμε.
Μελέτες σε άνδρες με υπογοναδισμό, αλλά και σε επιλεγμένους ασθενείς μετά από θεραπεία εντοπισμένου καρκίνου προστάτη, δείχνουν ότι η προσεκτική, εξατομικευμένη χορήγηση τεστοστερόνης δεν αυξάνει αναγκαστικά τον κίνδυνο εμφάνισης ή υποτροπής, όταν γίνεται υπό στενή ιατρική παρακολούθηση.
Το ταμπού αυτής της «αιμομιξίας» ανδρογόνων και καρκίνου δεν έπεσε ακόμη,
αλλά έχει αρχίσει να ραγίζει σαν τα τείχη της Βαστίλλης:
όσο περισσότερο οι γιατροί αμφισβητούν το άκαμπτο δόγμα,
τόσο περισσότερο ανοίγει ο δρόμος για μια νέα, πιο ανθρώπινη και επιστημονικά τεκμηριωμένη
αντιμετώπιση της ανδρικής γήρανσης.
Αν απελευθερωθούν οι γιατροί, θα απελευθερωθούν και οι άνδρες
Η ανδροπαύση –ή, πιο σωστά, η ηλικιακή πτώση της ανδρογόνωσης– δεν είναι απλώς μια εργαστηριακή τιμή.
Συνδέεται με:
• μείωση μυϊκής μάζας και δύναμης
• αύξηση κοιλιακού λίπους και μεταβολικό σύνδρομο
• πτώση διάθεσης, κόπωση, μείωση libido
• διαταραχές ύπνου, γνωστικές δυσκολίες, απώλεια ζωτικότητας
Σε αυτό το πλαίσιο, η τεστοστερόνη δεν είναι «απαγορευμένος καρπός», αλλά πιθανό θεραπευτικό εργαλείο για επιλεγμένους άνδρες, με σαφή κλινική εικόνα και αποδεδειγμένα χαμηλά επίπεδα.
Αν η ιατρική κοινότητα απελευθερωθεί από τον απόλυτο φόβο –χωρίς να χάσει τον επιστημονικό της σκεπτικισμό–, το τοπίο της αντιγήρανσης στον άνδρα μπορεί να αλλάξει ριζικά:
από τη μοιρολατρία της «φυσιολογικής παρακμής» σε μια ενεργητική, τεκμηριωμένη φροντίδα της ανδρικής υγείας και ποιότητας ζωής.
Και καθώς η ορμονική γήρανση είναι κοινό πεδίο ανδρών και γυναικών,
μια τέτοια μεταστροφή στη σκέψη πιθανότατα θα επηρεάσει και τις στρατηγικές αντιγήρανσης στη γυναίκα.
Επιστημονικό αλλά όχι άφωνο συνέδριο
Στην Ημερίδα «Ανδροπαύση: Η Σιωπηλή Μετάβαση» δεν μίλησαν μόνο τα πρωτόκολλα, αλλά και οι αμφιβολίες.
Παρουσιάστηκαν:
• τα νεότερα δεδομένα για τη σχέση τεστοστερόνης και καρκίνου προστάτη
• σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες και κριτήρια επιλογής ασθενών
• τα όρια ασφάλειας, η σημασία της παρακολούθησης (PSA, κλινική εκτίμηση, απεικόνιση)
• η θέση της τεστοστερόνης στο ευρύτερο πλαίσιο της υγιούς ανδρικής γήρανσης
Και, όπως αρμόζει σε κάθε πραγματικό συμπόσιο, υπήρξε και η «αιρετική» ματιά:
η κριτική στο φόβο, η αμφισβήτηση του αυτόματου «όχι»,
η υπενθύμιση ότι η ιατρική προχωρά όταν τολμά να ξαναδιαβάσει τα δόγματά της.
Ίσως η ανδροπαύση να μην είναι απλώς το τέλος της ανδρικής κυριαρχίας,
αλλά η αρχή μιας νέας ανδρικής ταυτότητας –
και η πτώση του ταμπού γύρω από την τεστοστερόνη και τον καρκίνο του προστάτη
να είναι η δική μας μικρή Ιατρική Βαστίλλη.
Με την κυρία Κωνσταντίνα Νούσια, Μαία, εξειδικευμένη σε θέματα ολιστικής προσέγγισης της Ανδρόπαυσης, -τονίσαμε στην Ημερίδα- την αξία που έχει να σχεδιαστούν δράσεις ενημέρωσης, βασισμένα σε τεκμηριωμένες (evidence-based) κατευθυντήριες οδηγίες, με στόχο την αξιόπιστη πληροφόρηση και υποστήριξη του ανδρικού πληθυσμού.