Ορμονική Ισορροπία στην Εμμηνόπαυση. Χρειάζονται οι γυναίκες Ανδρογόνα;
Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Χειρουργός Ανδρολόγος – Ουρολόγος, Διευθυντής του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του Τμήματος Σεξουαλικής Υγείας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Όταν τα ανδρογόνα ερωτεύονται τα οιστρογόνα και στην περίοδο της εμμηνόπαυσης.
Ή αλλιώς: γιατί το ταγκό των φύλων θέλει δύο – με σωστούς βηματισμούς.
Για χρόνια μεγαλώσαμε με την ιδέα ότι οι ορμόνες έχουν φύλο.
Τα οιστρογόνα «ανήκουν» στη γυναίκα, η τεστοστερόνη «ανήκει» στον άνδρα.
Ό,τι ξεφεύγει από αυτό το σχήμα, θεωρείται παραβίαση ρόλων, σχεδόν μικρή προδοσία.
Κι όμως, η βιολογία γελάει με τα στερεότυπά μας.
Η γυναίκα δεν είναι μόνο οιστρογόνα. Είναι –και ήταν πάντα– και ανδρογόνα.
Και ο άνδρας δεν είναι μόνο τεστοστερόνη. Χωρίς οιστρογόνα, δεν θα είχε ούτε οστά ούτε καρδιά της προκοπής.
Όταν τα ανδρογόνα ερωτεύονται τα οιστρογόνα στην εμμηνόπαυση,
δεν γράφεται ένα μυθιστόρημα απελευθέρωσης.
Γράφεται απλώς η ιστορία του πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα όταν σταματάμε να το βλέπουμε με προκαταλήψεις.
Οι ορμόνες δεν έχουν φύλο – Μύθοι και πραγματικότητα
Ποια ανδρογόνα; Και σε ποια γυναίκα;
Στο γυναικείο σώμα, τα ανδρογόνα (κυρίως τεστοστερόνη, ανδροστενδιόνη, DHEA) παράγονται από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια.
Δεν είναι «εισαγόμενα», ούτε ξένα. Είναι μέρος της φυσιολογίας της από την εφηβεία μέχρι την εμμηνόπαυση και τα βαθιά γεράματα.
Τα ανδρογόνα στη γυναίκα:
• συμβάλλουν στη σεξουαλική επιθυμία και τη φαντασία
• επηρεάζουν την ενέργεια, τη ζωτικότητα, την αίσθηση “έχω δύναμη να ζήσω”
• συμμετέχουν στη μυϊκή μάζα, την αντοχή, την οστική υγεία
• φαίνεται να παίζουν ρόλο και στη διάθεση και στις γνωστικές λειτουργίες
Κι όμως, σε όλη τη δημόσια συζήτηση για την εμμηνόπαυση, τα ανδρογόνα σχεδόν απουσιάζουν.
Μιλάμε για οιστρογόνα, για εξάψεις, για οστεοπόρωση – πολύ λιγότερο για τη γυναίκα που λέει:
«Δεν έχω καμία επιθυμία πια. Σαν να έσβησε ο διακόπτης».
Πτώση από τα 30–35 έτη. Τι λένε οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες
Η εμμηνόπαυση και το “σιωπηλό κενό” των ανδρογόνων
Η εμμηνόπαυση συνδέεται στο μυαλό μας με την πτώση των οιστρογόνων.
Αυτό είναι αλήθεια – αλλά όχι όλη η αλήθεια.Τα ανδρογόνα αρχίζουν να μειώνονται πολύ νωρίτερα, ήδη από τα 30–35. Όταν φτάσει η εμμηνόπαυση, η γυναίκα έχει ήδη διανύσει χρόνια αργής, σιωπηλής πτώσης στην ανδρογονική της “δεξαμενή”.
Αυτό το βλέπει:
• στη libido που δεν είναι πια αυθόρμητη
• στο σώμα που αλλάζει, χάνει μισή δύναμη, μαζεύει περισσότερο λίπος
• σε μια αίσθηση κόπωσης και μειωμένης ζωτικότητας, που δύσκολα εξηγείται μόνο με «ηλικία» ή «άγχος»
Δεν σημαίνει ότι κάθε γυναίκα χρειάζεται ανδρογόνα.
Σημαίνει όμως ότι η κουβέντα για την εμμηνόπαυση είναι λειψή, όταν μιλάμε μόνο για οιστρογόνα.
Ολιστική προσέγγιση στη θεραπεία.Από το ταμπού στην ερώτηση: «Μήπως λείπει κάτι;»
Για χρόνια, η ιδέα της τεστοστερόνης στη γυναίκα ήταν σχεδόν ταμπού.
Συνδεόταν με εικόνες υπερβολής:
γυναίκα με τρίχες, αλλοίωση φωνής, “ανδροποίηση”, επικίνδυνη στην εμμηνόπαυση για πειράματα αντιγήρανσης.
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική όταν μιλάμε για ιατρική χρήση, σε πολύ χαμηλές, «γυναικείες» δόσεις, με παρακολούθηση.
Τα τελευταία χρόνια, διεθνείς επιστημονικές εταιρείες –από την ενδοκρινολογία μέχρι τη σεξουαλική ιατρική– συμφωνούν σε ένα βασικό σημείο:
Υπάρχει μία σαφής, τεκμηριωμένη ένδειξη για τεστοστερόνη στην γυναίκα:
η υποδραστήρια σεξουαλική επιθυμία (HSDD) σε μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες,
όταν έχουν αποκλειστεί άλλες αιτίες.
Δεν μιλάμε, λοιπόν, για lifestyle ορμόνες.Μιλάμε για γυναίκες που νιώθουν ότι η σεξουαλική επιθυμία τους έχει σβήσει,όχι επειδή δεν αγαπούν τον σύντροφο ή τον εαυτό τους,αλλά επειδή το σώμα τους δεν “ανάβει” όπως παλιά.
Το ταγκό των φυλών: όταν οιστρογόνα και ανδρογόνα χορεύουν μαζί
Στη φύση, καμία ορμόνη δεν λειτουργεί μόνη της.
Το σώμα είναι μια χορογραφία, όχι σόλο παράσταση.
Για πολλές γυναίκες στην εμμηνόπαυση, η ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα (με ή χωρίς προγεσταγόνο) βελτιώνει:
• τις εξάψεις
• την κολπική ξηρότητα
• τα προβλήματα ύπνου
Αλλά σε αρκετές περιπτώσεις στην εμμηνόπαυση, η libido παραμένει χαμηλά.Είναι σαν το ταγκό να έχει μουσική, να έχει χώρο, αλλά ο ένας χορευτής να λείπει.
Εκεί μπαίνει η τεστοστερόνη – όχι για να “αντικαταστήσει” τα οιστρογόνα,
αλλά για να συμπληρώσει τον χορό.
Όταν τα ανδρογόνα ερωτεύονται τα οιστρογόνα,
η γυναίκα δεν γίνεται “άντρας”.
Γίνεται περισσότερο ο εαυτός της:
• με καλύτερη σεξουαλική επιθυμία
• με μεγαλύτερη ευχαρίστηση από τη σεξουαλική επαφή
• με λιγότερο «σεξουαλικό distress» – το αίσθημα ότι “κάτι δεν πάει καλά με μένα”
Ναι, αλλά είναι ασφαλές στην εμμηνόπαυση;
Εδώ είναι που η κουβέντα πρέπει να είναι ειλικρινής.
Σε χαμηλές, ιατρικά ελεγχόμενες δόσεις:
• οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες:
λίγη ακμή, ελαφρώς αυξημένη τριχοφυΐα, περισσότερο σμήγμα στο δέρμα
• παρακολουθούμε τα επίπεδα τεστοστερόνης ώστε να μην ξεφεύγουν πάνω από το φυσιολογικό «γυναικείο» εύρος
• η μέχρι τώρα βιβλιογραφία δεν δείχνει σαφή αύξηση σοβαρών καρδιαγγειακών συμβαμάτων ή καρκίνου μαστού σε βραχυχρόνιες χρήσεις
Ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο «αλλά»:
για πολύ μακροχρόνια χρήση δεν έχουμε ακόμα αρκετά δεδομένα.
Γι’ αυτό, οι σοβαρές επιστημονικές θέσεις επιμένουν:• όχι ανεξέλεγκτα σχήματα «αντιγήρανσης»• όχι δόσεις που θυμίζουν bodybuilding• όχι αγωγές χωρίς σαφή ένδειξη και ενημερωμένη συναίνεσηΤο ταγκό των φυλών θέλει δύο –αλλά θέλει και σωστούς βηματισμούς,για να μη μπερδεύονται τα πόδια και πέσουμε όλοι μαζί από τη σκηνή.
Τι σημαίνει αυτό για τη γυναίκα της διπλανής πόρτας;
Αν είστε γυναίκα γύρω ή μετά την εμμηνόπαυση και:
• νιώθετε ότι η σεξουαλική σας επιθυμία έχει σχεδόν εξαφανιστεί
• αυτό σας στεναχωρεί, επηρεάζει τη σχέση, την εικόνα για τον εαυτό σας
• δεν μπορείτε να το εξηγήσετε μόνο με άγχος, κούραση ή προβλήματα σχέσης
τότε δεν είστε μόνη και δεν είστε “χαλασμένη”.
Ίσως να αξίζει:
• να μιλήσετε ανοιχτά με γυναικολόγο ή ενδοκρινολόγο ή με σύμβουλο Εμμηνόπαυσης που γνωρίζει το θέμα
• να εξεταστεί αν πρόκειται για Hypoactive Sexual Desire Disorder, δηλαδή Διαταραχή Υποδραστικής Σεξουαλικής Επιθυμίας, HSDD
• να συζητηθούν όλες οι επιλογές: ψυχοσεξουαλική υποστήριξη, οιστρογόνα όπου χρειάζεται, και –σε επιλεγμένες περιπτώσεις– χαμηλή δόση τεστοστερόνης
Το ζητούμενο δεν είναι να φτιάξουμε μια νέα μόδα ορμονών.
Είναι να δώσουμε στη γυναίκα το δικαίωμα:
• να πληροφορηθεί
• να συμμετάσχει στην απόφαση
• να μην εγκλωβιστεί ανάμεσα στο «υπομείνε το» και στο «πάρε ό,τι κυκλοφορεί στο διαδίκτυο»
Από τα δόγματα στον διάλογο
Η ιατρική έκανε μεγάλες ζημιές όπου λειτούργησε με δόγματα.
Το ίδιο και η κοινωνία.
Το ότι η τεστοστερόνη είναι «ανδρική» και τα οιστρογόνα «γυναικεία»
είναι χρήσιμο για τα σχολικά βιβλία, αλλά φτωχό για να περιγράψει τη ζωή.
Στον πραγματικό κόσμο,οι ορμόνες μας δεν γνωρίζουν από κοινωνικά φύλα.Γνωρίζουν μόνο από ισορροπία, ανάγκη, μέτρο.
Όταν τα ανδρογόνα ερωτεύονται τα οιστρογόνα,
η φύση δεν κάνει επανάσταση.
Απλώς μας υπενθυμίζει ότι:
• η επιθυμία είναι κομμάτι της υγείας, όχι πολυτέλεια
• η εμμηνόπαυση δεν είναι το τέλος του ερωτικού βίου
• το σώμα μας αξίζει φροντίδα, όχι σιωπή
Και στο μεγάλο, παλιό ταγκό των φύλων –
εκεί που άνδρας και γυναίκα αλλά και οι ίδιες οι ορμόνες τους
προσπαθούν να βρουν ρυθμό –
η ιατρική οφείλει να είναι ο χορογράφος που δεν φοβάται
όταν βλέπει ότι οι παλιές φιγούρες δεν ταιριάζουν πια στη μουσική της ζωής.