Ο τρόπος που μάθαμε να σχετιζόμαστε καθώς μεγαλώναμε έχει σημαντική επιρροή στα πάντα, από την επιλογή συντρόφου μέχρι το πόσο καλά προχωρούν οι σχέσεις μας, μέχρι και το πώς τελειώνουν. Γι` αυτό είναι πολύ βοηθητικό για εμάς να αναγνωρίσουμε τις συνήθειες που εδραιώσαμε, προκειμένου να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τα δυνατά αλλά και τα ευάλωτα σημεία μας στις σχέσεις. Η συνήθεια σε συγκεκριμένο τρόπο εξέλιξης των σχέσεων εδραιώνεται στις πρώτες παιδικές σχέσεις και συνεχίζει να λειτουργεί σαν πρότυπο για τις σχέσεις μας ως ενήλικες πια.
Ο αντίκτυπος είναι εμφανής στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις ανάγκες μας και πώς τις καλύπτουμε. Αν ζήσαμε σε ασφαλείς σχέσεις κατά την παιδική μας ηλικία, μεγαλώνουμε με αυτοπεποίθηση και δεν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στις σχέσεις μας με τους άλλους. Αν όμως μεγαλώσαμε σε σχέσεις όπου υπήρχε αίσθημα ανασφάλειας και αποφυγή, αυτό μας κάνει να επιλέγουμε συνήθως ανθρώπους που ταιριάζουν σε αυτό το «βλαβερό» μοντέλο σχέσεων, κι έτσι το πιο πιθανό είναι να κάνουμε επιλογές ανθρώπων οι οποίες δεν θα οδηγήσουν στην ευτυχία μας.
Ένα απτό παράδειγμα είναι ότι για να δεθεί με κάποιον και να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες του, θεωρεί προϋπόθεση το να είναι συνεχώς μαζί και να επιβεβαιώνεται σε κάθε κίνηση ή πρόταση. Για να μπορέσει να το καταφέρει (να το δει στην πραγματικότητα) επιλέγει ανθρώπους αποκομμένους από το κοινωνικό σύνολο οι οποίοι έχουν δυσκολία να συνδεθούν με τους άλλους. Συνήθως είναι απόμακρο καθώς η βασική του πεποίθηση είναι ότι ο μοναδικός τρόπος να καλύψεις τις ανάγκες σου είναι να φέρεσαι σαν να μην έχεις καμία ανάγκη. Γι` αυτό κι επιλέγει κτητικούς ή υπερβολικά απαιτητικούς ανθρώπους οι οποίοι και του δίνουν όλη τους την προσοχή.
Κατά μία έννοια λοιπόν, φτιάχνουμε την πραγματικότητά μας βρίσκοντας συντρόφους που επικυρώνουν τους τύπους δεσμών με τους οποίους μεγαλώσαμε. Αν μεγαλώσαμε σε σχέσεις ανασφάλειας, είναι πιθανό να προβάλουμε ή να αναζητούμε την επαλήθευση παρόμοιων σχέσεων και συνηθειών και ως ενήλικες, ακόμα κι αν αυτές οι συνήθειες μας πληγώνουν και δεν είναι προς όφελός μας. Και φυσικά αυτό και μόνο είναι ο σημαντικότερος λόγος που θεωρώ απαραίτητο να διερωτηθούμε για τις σχέσεις που ζήσαμε στην αρχή της ζωής μας – με γονείς, αδέρφια, παιδικούς φίλους – ώστε να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε τι αφομοιώσαμε σαν γεγονός στις σχέσεις και να καταλάβουμε εν συνεχεία πώς αυτό επηρεάζει τις ενήλικες σχέσεις μας.
Για να πάμε στην πιο ασφαλή σχέση, ένας ενήλικας που μεγάλωσε σε τέτοιες σχέσεις σίγουρα έχει τάση για πιο ικανοποιητικές σχέσεις. Ως παιδί αυτό που έβλεπε στους γονείς του ήταν μια γερή βάση ασφάλειας από την οποία μπορούσε να αναδυθεί και να ανακαλύψει τον κόσμο χτίζοντας βήμα βήμα την δική του ανεξαρτησία. Οι ερωτικές σχέσεις που δημιουργεί μοιάζουν με τις πρώτες του, αισθάνεται ασφάλεια και δέσιμο κι επιτρέπει στον εαυτό του και στον σύντροφο του να έχεις τις δικές του ελευθερίες χωρίς να φοβάται. Στηρίζει τον σύντροφό του στις δυσκολίες του και τον πλησιάζει όταν ο ίδιος έχει ανάγκη να ηρεμήσει και να νοιώσει καλύτερα στις δικές του δύσκολες στιγμές. Σχέσεις ειλικρίνειας, ανοιχτές και ισότιμες με δύο συντρόφους που έχουν την ελευθερία να κυνηγήσουν όσα αγαπούν, ενώ ταυτόχρονα έχουν μια γερή βάση αγάπης ο ένας για τον άλλον απ` όπου αναδύονται και οι δύο. Δεν υφίσταται η ψευδαίσθηση που δημιουργείται σε σχέσεις με βάση την ανασφάλεια, αυτήν δηλαδή της ψεύτικης αίσθησης ασφάλειας, γιατί ο δεσμός τους δεν είναι της φαντασίας τους, οι αληθινές πράξεις αγάπης δεν είναι μια από τις ρουτίνες που επικυρώνουν το επίπεδο ασφάλειας ενώ στην ουσία θα τους απομόνωνε συναισθηματικά μιας και το σημείο αναφορά θα ήταν η τήρηση των ρουτινών. Αντιθέτως λοιπόν, προσφέρουν στήριξη ο ένας στον άλλον όταν κάποιος απ` τους δύο περνάει δύσκολα και αναζητούν ανακούφιση ο ένας στον άλλον όταν αισθάνονται πίεση ή έχουν προβλήματα, είναι ειλικρινείς και ανεξάρτητοι ενώ το κύριο χαρακτηριστικό της σχέσης τους είναι η μεγάλη αγάπη τους.
Όσοι άνθρωποι έχουν μεγαλώσει σε σχέσεις αγωνίας, εύκολα νοιώθουν απεγνωσμένοι και δημιουργούν σχέσεις φαντασίας. Αντί να νοιώσουν την αληθινή αγάπη ή εμπιστοσύνη για τον σύντροφό τους, αισθάνονται συναισθηματική πείνα. Αυτό που ψάχνουν στον σύντροφό τους είναι τον σωτήρα τους ή αυτόν που θα τους ολοκληρώσει. Παρ` όλο που λένε ότι αναζητούν την ασφάλεια και την προστασία και το δείχνουν με την έντονη προσκόλληση σε αυτόν, φέρονται με τρόπο που συχνά διώχνει τον σύντροφό τους. Νοιώθουν απόγνωση ή ανασφάλεια και η συμπεριφορά τους διογκώνει τους φόβους τους. Όταν αισθανθούν αβεβαιότητα για τα συναισθήματα του άλλου και μη-ασφαλείς, κολλάνε πάνω του, απαιτούν ή γίνονται πολύ κτητικοί. Ερμηνεύουν πράξεις ανεξαρτησίας ως ενδείξεις που ενισχύουν τους φόβους τους καθώς αν ο σύντροφός τους είναι περισσότερο με τους φίλους του, μπορεί να σκεφτούν δεν την αγαπάει πραγματικά κι ότι πρόκειται να την εγκαταλείψει οπότε είχε δίκιο που δεν τον εμπιστευόταν εξ` αρχής.
Όσοι μεγάλωσαν σε αποφευκτικές σχέσεις, η τάση τους είναι να αποστασιοποιούνται συναισθηματικά από τον σύντροφό τους, αναζητούν την απομόνωση και αισθάνονται μια ψευτο-ανεξαρτησία, αναλαμβάνοντας οι ίδιο τον ρόλο του γονιού τους. Μοιάζουν πολύ εγωκεντρικοί και αφοσιωμένοι στις δικές τους βολές. Η ψευτο-ανεξαρτησία που ανέφερα είναι μια παραίσθηση, καθώς κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη το δέσιμο με άλλους ανθρώπους. Καταλήγουν λοιπόν να ζουν μες στην εσωστρέφεια, αρνούμενοι τόσο την σημασία των αγαπημένων τους αλλά και αποκόπτοντας τον εαυτό τους εύκολα από αυτούς. Συχνά λειτουργούν με ψυχολογικές άμυνες και έχουν την ικανότητα να παγώνουν συναισθηματικά. Ακόμα και σε πολύ έντονες ή φορτισμένες καταστάσεις, μπορούν να κλείσουν τον διακόπτη των συναισθημάτων τους και να μην αντιδράσουν. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφός τους είναι αγχωμένος και απειλεί ότι θα τους αφήσει, μπορεί να ανταποκριθούν με ένα «Δεν με νοιάζει».
Στην περίπτωση των ανθρώπων που έχουν μεγαλώσει σε φοβικές σχέσεις, ζουν με αμφιβολίες όπου απ` την μία φοβόνται να δεθούν κι απ` την άλλη τρέμουν στην απομάκρυνση από τους άλλους. Προσπαθούν να ελέγχουν τα συναισθήματά τους αλλά δεν μπορούν. Δεν μπορούν να αποφύγουν έτσι απλά το άγχος ή να ξεφύγουν από τα συναισθήματά τους. Αντίθετα είναι μπερδεμένοι από τις αντιδράσεις τους και συχνά βιώνουν συναισθηματικές καταιγίδες. Η διάθεσή τους είναι ευμετάβλητη, απρόβλεπτη και ανάμεικτη ακόμη και για τους ίδιους. Θεωρούν ότι οι σχέσεις υπάρχουν για να καλύπτεις τις ανάγκες σου αλλά σε περίπτωση που δεθείς αληθινά, οι πιθανότητες να πληγωθείς αυξάνουν σημαντικά. Με άλλα λόγια, το άτομο που θέλουν να πλησιάσουν για ασφάλεια είναι το ίδιο άτομο που φοβόνται να δεθούν.
Το αποτέλεσμα, δεν έχουν ιδέα πώς θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Σαν ενήλικες, βρίσκονται σε δραματικές σχέσεις με πολλά πάνω και κάτω. Συχνά έχουν φόβους ότι θα τους εγκαταλείψουν αλλά παλεύουν να δεθούν. Πλησιάζουν τον σύντροφό τους περισσότερο όταν νοιώθουν ότι τους απέρριψε, και μετά νοιώθουν παγιδευμένοι όταν έχουν έρθει πολύ κοντά. Συχνά, δεν υπάρχει συγχρονισμός μεταξύ του συντρόφου τους κι αυτών. Μπορεί να καταλήξει και σε σχέση βίας – κακοποίησης.
Βλέπετε λοιπόν την επιρροή του τρόπου που μάθαμε να ζούμε στις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους ως παιδιά. Όμως δεν είναι αναγκαστικό ότι θα αφήσουμε να ορίζει και τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους που αγαπάμε στην ενήλικη ζωή μας. Έχοντας επίγνωση του πως μεγαλώσαμε, μπορούμε να ξεσκεπάσουμε άμυνες που κουβαλάμε στις στενές μας σχέσεις και συναισθήματα που μπλοκάρουμε ώστε να κινηθούμε σε κάτι πιο ασφαλές και μάλιστα κάτι που αξίζουμε γι` αυτό και θα το κερδίσουμε μακριά από αρνητικές επιρροές και όσο πιο κοντά στον άνθρωπο που αγαπάμε.
Έτσι θα απαλλαγούμε από άμυνες – ανώφελες μην πω και καταστροφικές – και θα εξελιχθούμε σε αυτή τη σχέση. Σίγουρα μπορεί να είναι πολύ βοηθητική και η συνεργασία με ειδικό, για την αλλαγή των ανώφελων συνηθειών μας. Έχουμε ανάγκη μαζί με τον σύντροφό μας να αμφισβητήσουμε τις ανασφάλειες και τους φόβους μας που κουβαλάμε από τα πρώτα χρόνια στη ζωή και να καλλιεργήσουμε σχέσεις που θα μας βοηθήσουν να ζήσουμε αυτό που εμάς θα μας κάνει καλύτερους και ευτυχισμένους ολοκληρωτικά !
Δεν το αξίζετε …….. ;
