Απογοητευτικά τα νούμερα για τις καισαρικές τομές στην χώρα μας!
Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια φιγουράρει, δυστυχώς στην πρώτη θέση όσον αφορά στη διενέργεια καισαρικών τομών, με το ποσοστό να αγγίζει πολλές φορές πάνω από το 60 % στο σύνολο των γεννήσεων, όταν ο μέσος όρος στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμαίνεται μεταξύ 25-30% και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτηρίζει επιτρεπτό ποσοστό καισαρικών το 15%.
Στοιχεία ΟΟΣΑ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, σε πολλές χώρες ο αριθμός των καισαρικών τομών τείνει να είναι πολύ μεγαλύτερος στα ιδιωτικά μαιευτήρια από ότι στα δημόσια νοσοκομεία. Ενδεικτικά στην Ελβετία, ο αριθμός των καισαρικών τομών είναι 41% στα ιδιωτικά μαιευτήρια σε σχέση με το 30.5% στον δημόσιο τομέα. Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται τα ποσοστά των καισαρικών τομών στις χώρες του ΟΟΣΑ. Η Ελλάδα είναι απούσα, όπως συμβαίνει σε πολλούς δείκτες του ΟΟΣΑ.
Επιτροπή Ην. Εθνών
Σην 54η Σύνοδο της Επιτροπής των Ην. Εθνών για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW) και συγκεκριμένα στην 7η περιοδική έκθεση για την Ελλάδα, αξιολογήθηκαν οι δράσεις, τις οποίες έχει υλοποιήσει η χώρα μας για την μείωση των καισαρικών τομών. Η αξιολόγηση κατέληξε σε συμπεράσματα τα οποία κοινοποιήθηκαν στην Ελλάδα από την κα Zou Xiaoqiao, μέλος της Επιτροπής σύμφωνα με τα οποία η χώρα μας πρέπει :
να ΜΕΙΩΣΕΙ τον ΑΡΙΘΜΟ ΚΑΙΣΑΡΙΚΩΝ ΤΟΜΩΝ που πραγματοποιούνται χωρίς να υπάρχει ιατρική αναγκαιότητα μέσω της κατάρτισης και της επανακατάρτισης του ιατρικού προσωπικού σχετικά με τον φυσιολογικό τοκετό, όπως επίσης και με την εισαγωγή αυστηρού ελέγχου των ιατρικών δεικτών για τις καισαρικές τομές, έτσι ώστε να πλησιάσει η χώρα τα αναγνωρισμένα από τον Π.Ο.Υ. ποσοστά
Η Επιτροπή θεωρεί ως θετικό βήμα την ψήφιση του Ν. 4316/2014 ( Ίδρυση παρατηρητηρίου άνοιας, βελτίωση περιγεννητικής φροντίδας). Παρά την ψήφιση του όμως, δεν ελήφθησαν συγκεκριμένα μέτρα επανακατάρτισης του ιατρικού προσωπικού σχετικά με τον φυσιολογικό τοκετό και ως εκ τούτου εκτιμά ότι η σύσταση έχει εν μέρει υλοποιηθεί και απαιτούνται περαιτέρω δράσεις.
Στοιχεία ΕΟΠΠΥ
Από στοιχεία του ΕΟΠΠΥ, προκύπτει ότι το 2014 επί συνόλου 92.148 γεννήσεων στα Δημόσια Νοσοκομεία και Ιδιωτικά Μαιευτήρια, οι καισαρικές τομές αντιπροσώπευαν το 58,87%, δηλαδή 54,252 καισαρικές τομές. Για το 2015, με βάση τα προσωρινά στοιχεία (ΕΛΣΤΑΤ και ΕΟΠΥΥ) το ποσοστό των καισαρικών ανήλθε στο 77,24%.
Από στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) προκύπτει σημαντική αύξηση του ποσοστού καισαρικών τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται στον πίνακα:
Σύμφωνα με στοιχεία των γεννήσεων στα ιδωτικά μαιευτήρια, τα ποσοστά των καισαρικών τομών κυμαίνονται από 53% έως 64% στο σύνολο των γεννήσεων. Αντιστοίχως, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΣΥnet, στο 2015, στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, τα ποσοστά καισαρικών κυμάνθηκαν από 20% έως 70% των γεννήσεων, με μέσο όρο 55,27%.
Ενδεικτικό του υψηλού ποσοστού καισαρικών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ είναι ο αριθμός καισαρικών τομών σε επαρχιακό νοσοκομείο της Δυτικής Στερεάς Ελλάδος στο οποίο τα τελευταία τέσσερα χρόνια τα ποσοστά κυμαίνονται από 75% μέχρι 83%.
Στοιχεία ΕΣΥnet για τα δημόσια νοσοκομεία στο Α’ εξάμηνο του 2015
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΣΥnet, τα νοσοκομεία του ΕΣΥ και με βάση τις τιμές των ΚΕΝ, στο πρώτο εξάμηνο του 2015, για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, τα ασφαλιστικά ταμεία αποζημίωσαν με 2,062,200,00 € τους 3.437 φυσιολογικούς τοκετούς, με 5,889,000,00 € τις 5,889 καισαρικές τομές και με 1,063,200,00 € τους 1.329 επιπλεγμένους χειρουργικά φυσιολογικούς τοκετούς.
Βλέπουμε ότι η επιβάρυνση στα ασφαλιστικά μας ταμεία είναι διπλάσια από τις καισαρικές τομές, σε σχέση με τους φυσιολογικούς τοκετούς, διότι ένας φυσιολογικός τοκετός αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ με 600€, ο επιλεγμένος φυσιολογικός με 800 , ενώ η καισαρική τομή με 1200 € και η επιλεγμένη με 1500 € αντίστοιχα .
Από τα στοιχεία προκύπτει συνολικά για το πρώτο εξάμηνο του 2015 ότι :
Κατά μέσο όρο οι φυσιολογικοί με τους επιπλεγμένους φυσιολογικούς τοκετούς αποζημιωθήκαν με 656 € ο ένας, δηλαδή με 3.125.400 €. Από την άλλη, οι καισαρικές κόστισαν 5.889.000 €. Εάν μειώνονταν οι καισαρικές τομές από το 55.27% στο 30% (δηλαδή κοντά στο ευρωπαϊκό μέσο όρο ) η επιβάρυνση θα ήταν 3.196.500€. Αυτό σημαίνει ότι τα ασφαλιστικά ταμεία θα είχαν κέρδος 925,124 € διότι οι καισαρικές θα πέφταν σε 3.196 και θα αποζημιώνονταν από τα ταμεία με 3.196.000 ενώ οι φυσιολογικοί θα ανέβαιναν στους 7.458 και θα κόστιζαν 4,892,776€ .Επομένως το ποσοστό κέρδους για το δημόσιο θα ήταν 11%.
Συγκριτική παρουσίαση Ελλάδας-Πορτογαλίας στον αριθμό των καισαρικών τομών
Στην Πορτογαλία, παρατηρείται σημαντική μείωση του ποσοστού καισαρικών τομών. Στοιχεία που δημοσιεύονται στο Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, δείχνουν μείωση κατά 10% στα συνολικά ποσοστά καισαρικών τομών μεταξύ του 2009 και του 2014, με μείωση 14% στα δημόσια νοσοκομεία την ίδια χρονική περίοδο, σε αντίθεση με την Ελλάδα, στην οποία το ποσοστό των καισαρικών τομών παραμένει σταθερό στο 45% περίπου και με μάλλον μικρή αυξητική τάση. Ένας από τους βασικούς λόγους της μείωσης αυτής, είναι η κατάρτιση του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης, μαζί με την ένταξη του ποσοστού των καισαρικών τομών, ως μέρος των κριτηρίων για τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων. Από το 2000 μέχρι το 2009 το ποσοστό καισαρικών τομών στην Πορτογαλία αυξήθηκε σταθερά, φθάνοντας στο μέγιστο του 36,6%. Μετά τη συντονισμένη δράση που ξεκίνησε στις αρχές του 2010, μια σημαντική μείωση 33% καταγράφηκε στα επόμενα έτη.
Το υψηλό ποσοστό των καισαρικών τομών σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει ευαισθητοποιήσει τη διεθνή προσοχή και ανησυχία, λόγω των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία της μητέρας και του μωρού. Ενδιαφέρον θα είχε να δούμε και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις χρόνιων νοσημάτων στην δυάδα μάνας-παιδιού που ταλανίζουν το εθνικό σύστημα και σχετίζονται πιθανότατα με την καισαρική τομή.
Σύμφωνα με το American College of Obstetrics and Gyneacology (ACOG) και το National Institutes of Health Consensus τα παιδιά που έχουν γεννηθεί με καισαρική τομή έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν αυτοάνοσα νοσήματα, όπως διαβήτη τύπου 1 κατά 20% περισσότερο και νόσο του Crohn, αυξημένο κίνδυνο για εμφάνισης παχυσαρκίας κατά 1.33% στην παιδική ηλικία , 1.24% στην εφηβεία και 1.5% ως ενήλικες. Επίσης, παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, που δυστυχώς αυξάνεται ακόμη περισσότερο κατά 1.23% στα παιδιά που γεννιούνται με προγραμματισμένη καισαρική τομή, σε σχέση με την καισαρική που πραγματοποιείται μετά την αυτόματη έναρξη τοκετού. Σύνδεση της καισαρικής τομής παρατηρείται επίσης, με τα αυξημένα ποσοστά αλλεργιών/άσθματος και αυτισμού.
Η επιβάρυνση για τη μητέρα σχετίζεται μεταξύ άλλων, με αυξημένο κίνδυνο υστερεκτομής, αιμορραγίας, λοίμωξης, συμφύσεων αλλά και εμφάνισης επιπωματικού ή/και διεισδυτικού πλακούντα, αποκόλλησης πλακούντα και έκτοπης κύησης σε επόμενη εγκυμοσύνη. Αξιοσημείωτη είναι επίσης, η υπογεννητικότητα που παρατηρείται σε χώρες με αυξημένα ποσοστά καισαρικών τομών.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται σημαντική αύξηση σε operative vaginal delivery και κολπικό τοκετό μετά από καισαρική τομή (VBAC), ενώ μειώθηκαν τα περιστατικά υποξίας στα νεογέννητα.
Οι προτάσεις των συλλόγων μαιών/των προς το υπουργείο υγείας είναι:
- Αναβάθμιση του ρόλου της μαίας, τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη.
- Να δοθεί η δυνατότητα συνταγογράφησης στις μαίες/τες ιδιωτικού και δημοσίου φορέα για να μπορούν αυτόνομα να αναλάβουν την παρακολούθηση της χαμηλού ρίσκου εγκυμοσύνης σύμφωνα με τα επαγγελματικά τους δικαιώματα.
- Μείζονος σημασίας είναι να δοθεί κωδικός συνεργασίας στις μαίες και να επιτραπεί η διεξαγωγή του φυσιολογικού τοκετού τόσο στα δημόσια και όσο και ιδιωτικά μαιευτήρια, όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική.
Σημαντικό δε βήμα – στη χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό καισαρικών – είναι να εκπαιδευτούν οι επαγγελματίες υγείας στον φυσιολογικό τοκετό μετα από καισαρική (VBAC- ΦΥ.Τ.Μ.Α.Κ).
(Tα στοιχεία είναι απο προσωπική έρευνα της Κωνσταντίνας Νούσια)
