ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΧΩΡΑΣ
Ο μητρικός θηλασμός είναι η φυσιολογική συμπεριφορά όλων των θηλαστικών για να ταΐσουν τα μικρά τους. Σύμφωνα με τις συστάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους χωρίς κάποια άλλη συμπληρωματική τροφή και τη συνέχιση του έως τα 2 χρόνια. Οποιαδήποτε χορήγηση υποκατάστατων γάλακτος θα πρέπει να γίνεται με ιατρική οδηγία.
Το μητρικό γάλα περιέχει λιπίδια , βιταμίνες σάκχαρα, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες , αντισώματα,
βιοενεργά μόρια , προάγοντας τη θρέψη και την ανάπτυξη του βρέφους , ενώ του παρέχει προστασία έναντι των φλεγμονών και των λοιμώξεων.
Η σύσταση του δεν είναι σταθερή , αλλά εξαρτάται από γενετικούς , περιβαλλοντικούς , διατροφικούς παράγοντες , τη περίοδο της γαλακτογένεσης , το αλλά και από την ηλικία γέννησης του νεογνού. Μεταναλύσεις , δείχνουν ότι τα θηλάζουσα βρέφη έχουν μικρότερα ποσοστά εμφάνισης λοιμώξεων γαστρεντερικού, αναπνευστικού και ωτίτιδων καθώς και μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας και συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου.
Περιέχει παράγοντες που καθορίζουν τον προγραμματισμό του νεογέννητου οργανισμού και την έκφραση των γονιδίων.
Οι κύριες επιγενετικές διεργασίες είναι η μεθυλίωση του DNA, η τροποποίηση των ιστονών, η αναδιαμόρφωση της χρωματίνης και η δράση των microRNAs. Τα βιοενεργά συστατικά του μητρικού γάλακτος δρουν επιγενετικά μέσω της αναστολής των ενζύμων που επιταχύνουν την μεθυλίωση του γενετικού υλικού και των ιστονών.
Η μεθυλίωση και ακετυλίωση του γενετικού υλικού και των ιστονών επιτρέπει την μεταγραφή ή όχι του γενετικού υλικού και άρα την έκφραση ή όχι κάποιων ιδιοτήτων που μεταφέρονται με το γενετικό υλικό. Μέσω αυτής της επιγενετικής δράσης του μητρικού γάλακτος στο γενετικό υλικό των νεογνών γίνεται τροποποίηση στον μεταβολισμό, την παραγωγή ορμονών και την ευαισθησία των ιστών.
Στοιχεία από ερευνητικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο μητρικός θηλασμός δρα προστατευτικά έναντι νοσημάτων που αφορούν στην ενήλικη ζωή όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση και υπερχοληστεριναιμία.
Ο μητρικός θηλασμός δρα προστατευτικά και στην υγεία της θηλάζουσας μητέρας μειώνοντας την πιθανότητα νόσησης από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών. Τέλος, συντελεί μοναδικά στη δημιουργία δεσμού μεταξύ μητέρας και βρέφους.(Ηλιοδρομίτη Ζ et al 2018)
Οικογενειακό και περιβαλλοντικό κόστος του μητρικού θηλασμού
Το μητρικό γάλα είναι ένα “φυσικό, ανανεώσιμο φαγητό” που είναι περιβαλλοντικά ασφαλές και παράγεται και παραδίδεται στον καταναλωτή χωρίς ρύπανση, περιττή συσκευασία ή απόβλητα. ( Παπαβέντσης 2011) Είναι προσιτό και εύκολα προσβάσιμο σε όλους και το κυριότερο δεν επιβαρύνει οικονομικά τις οικογένειες σε σύγκριση με τη φόρμουλα.
Μια ελληνική οικογένεια καλείται να καταβάλει περίπου 1.500-2.500 € ετησίως για τη διατροφή του βρέφους με γάλα σκόνη, δηλαδή αν υπολογίσουμε ετήσιο εισόδημα μιας εργαζόμενης μητέρας τα 12.000 €, αποτελεί το 12-21% του μισθού της. Είναι αυταπόδεικτο πως αν στην οικογένεια υπάρχουν δίδυμα ή άλλα μικρά παιδιά, πρόωρα βρέφη που τρέφονται με ειδικό γάλα ή βρέφη με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα, το κόστος υπερδιπλασιάζεται και συνεπώς δαπανάται σημαντικότατο μέρος του μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος.(Πανταζή Μ. 2012)
Το μητρικό γάλα δεν απαιτεί διαφήμιση, συσκευασία ή μεταφορά. Δεν χρειάζεται αποστείρωση , ούτε ενέργεια για τη θέρμανση του, νερό και απορρυπαντικό και το πλύσιμο των μπουκαλιών. Συνεπώς , δεν υπάρχει θέμα ρύπανσης του περιβάλλοντος από τη παρασκευή και την απόρριψη όλων των μπουκαλιών , θηλών και δοχείων.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος από τη μαζική παραγωγή σκόνη γάλακτος και βρεφικών τροφών(Waba 2013) συμβαίνει μέσω :
Α) Των λιπασμάτων , φυτοφαρμάκων και αποβλήτων που χρησιμοποιούνται και παράγονται και απορρίπτονται στην επιφάνεια της γης και στο νερό. Αυτό έχει ως συνέπεια τη σταδιακή καταστροφή της πανίδας και χλωρίδας μιας χώρας.
Β) Υλικά όπως το χαρτί , γυαλί, καουτσούκ που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των προϊόντων , συμβάλλουν στη σταδιακή αποψίλωση και καταστροφή των δασών. Στις ΗΠΑ, 550 εκατομμύρια κουτιά, 86.000 τόνοι μετάλλων και 364.000 τόνοι χαρτιού, που χρησιμοποιούνται ετησίως για τη συσκευασία του προϊόντος, καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής.(Correa W 2014)
Γ) Η ποσότητα του νερού , αλλά και όλων των χημικών διεργασιών και της ενέργειας που απαιτείται για τη παραγωγή, μεταφορά, προετοιμασία και χορήγηση της φόρμουλας στα βρέφη. Υπολογίζεται ότι χρειάζονται περισσότερα από 4000 λίτρα νερού κατά μήκος της οδού παραγωγής για να παραχθεί μόνο 1 κιλό σκόνης υποκατάστατου μητρικού γάλακτος.(Linnecar A et al 2015)
Δ) Ο όγκος των μη βιοδιασπώμενων αποβλήτων που καταλήγουν σε χωματερές.
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή μέχρι το 2011 είχαμε 120.000 γεννήσεις ετησίως. Βάση της έκθεσης του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού , από το 88% των μητέρων που θήλασαν αρχικά αποκλειστικά μετά το τοκετό τους, μόνο το 1% συνέχιζε να θηλάζει( Γάκης et al 2009) .
Στην Ελλάδα περίπου 5.040.000 αλουμινένια κουτιά ξένου γάλακτος καταλήγουν στα σκουπίδια. Οπότε εκ της άτοπού απαγωγής , για να παραχθούν αυτά τα γάλατα, καταναλώθηκε περίπου ετησίως 11.340.000 kw/ώρα σε ηλεκτρική ενέργεια , αλλά και 49.140.000 λίτρα νερό. (Βαράκης 2012 , Bergman et al 2013). Επομένως γίνεται σαφές το οικολογικό και οικονομικό πλεονέκτημα του αποκλειστικού θηλασμού των βρεφών τους πρώτους έξι μήνες ζωής τους , ενώ παράλληλα περιορίζεται η χρήση πλαστικών μπουκαλιών και θηλών (Bartick 2011).
Οπότε ο θηλασμός και η συμβολή του ανθρώπινου γάλακτος στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την επισιτιστική ασφάλεια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους θα πρέπει να εξεταστούν σε ευαίσθητους αναπτυξιακούς στόχους για το κλίμα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
