25 Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης των Γυναικών. Δεν θα μπορούσαμε να μην σκεφτούμε ότι υπάρχουν γυναίκες που βιώνουν βία ( λεκτική, ψυχολογική, σωματική) ακόμη και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας.
Έτσι το 2017 ιδρύθηκε το Παρατηρητήριο Μαιευτικής Βίας. Μια ομάδα γυναικών άρχισε να ασχολείται και να προβάλει το νοσηρό αυτό φαινόμενο. Το ovohellas, ιχνηλατούσε τη μαιευτική βία στις αναίτιες- επί τον πλείστον- παρεμβάσεις που δεχόντουσαν οι γυναίκες που λάμβαναν μαιευτική ή γυναικολογική φροντίδα, τόσο κατά την διάρκεια γυναικολογικής ή μαιευτικής εξέτασης , όσο και στα μαιευτήρια όταν γεννούσαν.
Σήμερα 25 Νοεμβρίου ζήτησα, από την σκοπιά της ψυχολόγου, να μας μιλήσει η Ιωάννα για το πώς επηρεάζει τη ζωή μιας γυναίκα, αν τις συμβούν αναίτιες παρεμβάσεις, που στοιχειοθετούν μαιευτική βία.
Πείτε μας τις επιπτώσεις στην μητέρα, το παιδί και την οικογένεια αν βιώσουν τραύμα στον τοκετό;
Το τραύμα του τοκετού αποτελεί μια μορφή διαταραχής μετατραυματικού στρες. Κάθε μητέρα μπορεί να το βιώνεις για διαφορετικούς λόγους όπως και να το εκδηλώνει διαφορετικά. Το γεγονός ότι η μητέρα και το μωρό ένοιωσαν ότι κινδυνεύουν είναι αυτό που πρέπει να σταθούμε κι όχι οι ακριβείς συνθήκες. Το γεγονός ότι το μωρό γεννήθηκε και ξεπέρασε όποιο πιθανό κίνδυνο (καθώς θα μπορούσες να έχει συμβεί και το αντίθετο) δεν μπορεί να αναιρέσει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στον ψυχισμό της μητέρας και πολύ πιθανό και του παιδιού.
Συχνά παρατηρούμε δυσκολίες στην λειτουργικότητά της, ψυχοσωματικά συμπτώματα, συναισθήματα θυμού, θλίψης, απογοήτευσης, άγχους, ανημπόριας, φόβου, ενοχής και ανεπάρκειας αν δεν γέννησε εν τέλει φυσικά ή όπως θα ήθελε. Νοιώθει αδυναμία και άλλα δύσκολα συναισθήματα ιδίως σε ότι αφορά την επαφή με το μωρό της διότι δεν μπορεί να δεχτεί γιατί νοιώθει έτσι ενώ το παιδί της γεννήθηκε. Αυτό έχει συνέπειες στο δεσμό της με το μωρό, διότι εκτός της επιβαρυμένης σωματικής κατάσταση της η οποία μπορεί να δυσκολεύει την πρακτική φροντίδα του, μπορεί αν αναπτυχθούν και συναισθήματα αποσύνδεσης από εκείνο.
Παρατηρούνται δυσκολίες στον ύπνο, φοβούνται να χαλαρώσουν μην τυχόν συμβεί κάτι κακό στο μωρό τους, στον σύντροφό τους, ή στις ίδιες. Επιπλέον ευερεθιστότητα και συνεπώς σχέσεις έντασης με τους οικείους της. Αυτό επηρεάζει και τη σχέση της με τον σύντροφό της είτε λόγω της αποφυγής σεξουαλικών επαφών όταν αρκετές μπορεί να αισθάνονται άβολα όταν τις αγγίζουν ή κατά την σεξουαλική επαφή, είτε λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος προς εκείνον, με το φόβο και την αποφυγή επόμενης κύησης να κυριεύουν την καθημερινότητά της.
Ποιο είναι το Προφίλ των γυναικών και ποια η διαχείριση
Δυστυχώς μια γυναίκα δεν μοιράζεται το βίωμά της σχετικά με τον τραυματικό τοκετό στον γυναικολόγο της, όσα συνέβησαν κατά τη διάρκειά του, όσα της προκάλεσαν φόβο και εν γένει δεν της άρεσαν. Ενδεχομένως να μην μπορεί καν να κατανοήσει ότι έχει επηρεαστεί και την ίδια στιγμή να αισθάνεται δύσκολα χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί το λόγο. Και σε αυτό μεγάλη ευθύνη φέρουν οι ειδικοί όταν εστιάζουν μόνο στην ανίχνευση συμπτωμάτων επιλόχειου κατάθλιψης ή άγχους από το τραύμα του τοκετού και δεν ρωτούν για την εμπειρία της γέννας και ενδεχόμενες επιπτώσεις της.
Κατά συνέπεια βλέπουμε νέες μαμάδες που κάνουν πάρα πολλά στην νέα τους καθημερινότητα, παλεύουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες μόνες τους καθώς αυτό είθισται να πρέπει να κάνουν, και την ίδια στιγμή βιώνουν την ψυχολογική πίεση να είναι χαρούμενες, να τα καταφέρνουν χωρίς να εκφράζουν τις ανησυχίες τους, να βλέπουν εφιάλτες με την σκέψη τους να στρέφεται γύρω από τον τοκετό με συνεχή αναβίωση της τραυματικής εμπειρία, να μη κοιμούνται από φόβο μήπως το μωρό σταματήσει να αναπνέει. Σε υπερεπαγρύπνηση, δεν μπορούν να χαρούν το μωρό τους. Κρατούν στο μυαλό τους την τραυματική εμπειρία ενώ αφοσιώνονται στη φροντίδα του μωρού και ενώ έχουν αισθανθεί την απειλή της ζωής τους ενδεχομένως, ο φόβος και η αποξένωση που βιώνουν τις κάνει να μην μοιράζονται τίποτε από όλα αυτά τα πραγματικά συμβάντα.
Ιδίως τον πρώτο καιρό μετά τη γέννα που ομολογουμένως είναι μια δύσκολη περίοδος, η μητέρα που βίωσε έναν δύσκολο τοκετό είναι απαραίτητο να έχει την κατάλληλη φροντίδα από το περιβάλλον της (όχι μόνο το μωρό αλλά και η μητέρα) ώστε να μπορέσει να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί τα συναισθήματά της ως απολύτως φυσιολογικά. Φροντίδα σημαίνει στήριξη με ενσυναίσθηση, δεκτικότητα και αποδοχή χωίς να κρίνουμε ή να προβάλλουμε προσωπικά συναισθήματα και φόβους μέσω φράσεων όπως «τέλος καλό όλα καλά», «θα το ξεπεράσεις πάει πέρασε», «να χαίρεσαι που το παιδί είναι καλά», «γλύτωσες τη φυσική γέννα».
Στην περίπτωση που τα συμπτώματα δυσφορίας και η δυσλειτουργικότητα επιμένουν, είναι σημαντική η συνεργασία με τον ειδικό ψυχικής υγείας για την επεξεργασία και τη θεραπεία του τραύματος. Είτε να απευθυνθεί η ίδια είτε κάποιος από το περιβάλλον της. Μέσω της ψυχοθεραπείας βοηθιούνται και οι δυο γονείς να νοιώσουν ασφάλεια και να μπορέσουν να μιλήσουν για την τραυματική εμπειρία. Η αίσθηση ασφάλειας είναι το πρώτο μας μέλημα καθώς είναι ακριβώς αυτό που χάθηκε κατά την κύηση ή τον τοκετό. Εν συνεχεία, επαναπροσδιορίζεται η εμπειρία και φροντίζεται το ψυχικό τραύμα ώστε να μπορέσει να ξεπεραστεί ο φόβος και όλες οι δυσκολίες που παρέμεναν στο μυαλό τους και να ξαναβρούν τον εαυτό τους και τη χαρά τους. Έτσι μόλις περάσει κ κρίση από το αρχικό τραύμα τοκετού, θα έχουν την ευκαιρία αν το επιθυμούν να εξετάσουν παλαιότερα τραύματα και σε αυτό το στάδιο της ψυχοθεραπείας μπορούν να βοηθηθούν τα μέλη της οικογένειας ή ο σύντροφος.
